Σάββατο 3 Οκτωβρίου 2015

Τίνος είναι, βρε γυναίκα, τα... λεφτά

Του Γιάννη Σιώτου
 
Αν θελήσει κάποιος να περιγράψει με λίγα επίθετα σήμερα το κεφάλαιο, θα αρκούσαν μόνο τρία: απρόσωπο, ευκολομετακίνητο και αγνώστου ταυτότητας. Από τις τρεις ιδιότητες, η τελευταία μπορεί να αποδειχθεί η πιο επικίνδυνη από τις άλλες δύο. Ουσιαστικά σήμερα κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει τον πραγματικό «ιδιοκτήτη» των κεφαλαίων, καθώς οι άλλες δύο ιδιότητες βοηθούν στο να διατηρεί ο κεφαλαιούχος την ανωνυμία του και αυτό με τη σειρά του και με δεδομένη την αρωγή της τεχνολογίας καθιστά τον έλεγχο της προέλευσης σχεδόν αδύνατη. Το πολύ - πολύ να ξέρουμε τους διαχειριστές -κοινώς βιτρίνες-, αλλά είναι σχεδόν αδύνατον να ξέρουμε ποιοι πραγματικά βρίσκονται πίσω από εταιρείες, ιδιωτικά κεφάλαια, hedge funds. Κανείς επομένως δεν μπορεί να γνωρίζει ποιος ελέγχει ακόμα και τις τράπεζες, στην «ποδιά» των οποίων σφάζονται λαοί.
Πίσω από την ουσιαστική ανωνυμία που προσφέρει ένα ιδιωτικό κεφάλαιο, μπορεί να βρίσκονται κεφαλαιούχοι η προέλευση των χρημάτων των οποίων είναι άγνωστη. Και εκεί αρχίζουν τα δύσκολα, που γίνονται ακόμα δυσκολότερα αν μιλάμε για χώρες με προβληματικές οικονομίες που αναζητούν εναγωνίως το «φιλί της ζωής», δηλαδή λεφτά. Αυτές οι χώρες, λόγω ακριβώς της αδυναμίας τους, όταν βρεθούν στην ανάγκη να εκποιήσουν ασημικά πιέζονται σε τέτοιον βαθμό, ώστε στην πραγματικότητα εκποιούν -κοινώς ξεπουλάνε- και τότε αυτοί οι «άγνωστοι» μπορεί να παραμονεύουν στη γωνία για να ξεπλυθούν τόσο οι ίδιοι όσο και τα χρήματά τους. Έτσι το πρόβλημα για την ίδια τη χώρα μετατρέπεται από οικονομικό σε ηθικό και πολιτικό.
Αυτές ήταν οι πρώτες σκέψεις που περνούν από το μυαλό κάθε νοήμονος ανθρώπου -ανεξαρτήτως ιδεολογικής τοποθέτησης- όταν συνειδητοποιήσει το μέγεθος του παράνομου χρήματος. Για παράδειγμα, όλες οι έρευνες συγκλίνουν σε ένα συμπέρασμα: η μαφία σήμερα είναι μία από τις πιο αξιόλογες οικονομικές δυνάμεις στον κόσμο. Το γραφείο των Ηνωμένων Εθνών για τα Ναρκωτικά και το Έγκλημα (UNODC) εκτιμά ότι οι διακρατικές ομάδες οργανωμένου εγκλήματος παγκοσμίως δημιουργούν ετήσιο τζίρο της τάξης του 1,5% του παγκόσμιου ΑΕΠ, εκ των οποίων περίπου το 36% προέρχεται από διακίνηση ναρκωτικών.
Το 2014, το συνολικό ΑΕΠ των οικονομιών της Ασίας - Ειρηνικού, συμπεριλαμβανομένης της Κίνας, της Ιαπωνίας, της Αυστραλίας και της Ανατολικής Ασίας, ήταν περίπου 24 τρισεκατομμύρια δολάρια σε ονομαστικούς όρους. Ως εκ τούτου, χρησιμοποιώντας την παγκόσμια εκτίμηση UNODC, αυτό θα μεταφραστεί σε τζίρο 360 δισ. δολάρια για τις οργανώσεις διεθνικού εγκλήματος. Στην Αυστραλία, η Αυστραλιανή Επιτροπή Εγκλήματος εκτίμησε συντηρητικά ότι ο συνολικός τζίρος των ομάδων οργανωμένου εγκλήματος είναι της τάξης των 15 δισ. AUD κάθε χρόνο. Επίσης κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει τη σχέση των ομάδων αυτών με κράτη και κυβερνήσεις.
Η παγκόσμια οικονομική κρίση ήταν θείο δώρο για τους υπερεθνικούς εγκληματίες. Εξαιτίας της εξασθένησης της οικονομίας, οι εγκληματικές οργανώσεις μπορούν -χάρη στη ρευστότητα που διαθέτουν- να αγοράσουν σε τιμή ευκαιρίας εταιρείες που είναι οικονομικά στριμωγμένες, αλλά που δυνητικά έχουν μεγάλη αξία. Η δημοσιονομική λιτότητα αναγκάζει τις απανταχού κυβερνήσεις να περιστέλλουν τους προϋπολογισμούς των υπηρεσιών επιβολής του νόμου και των δικαστικών συστημάτων. Εκατομμύρια άνθρωποι έχουν απολυθεί και -ως εκ τούτου- είναι πιο επιρρεπείς στην παρανομία. Ο μεγάλος αριθμός των ανέργων ειδικών περί τα οικονομικά, τη λογιστική, την πληροφορική, τα νομικά, τα logistics, αποτελεί σήμερα μια δεξαμενή ταλέντου παγκοσμίου κύρους, που είναι διαθέσιμη για τα καρτέλ του εγκλήματος. Εν τω μεταξύ οι ανά τον κόσμο φιλάνθρωποι έχουν περιορίσει την προσφορά τους, με αποτέλεσμα να σημειώνεται έλλειμμα χρηματοδότησης στις τέχνες, στην εκπαίδευση, στην περίθαλψη και σε άλλους τομείς.
Οι εγκληματίες είναι ευτυχείς να συμπληρώσουν αυτό το έλλειμμα, με αντάλλαγμα την πρόσβαση σε πολιτικά κλιμάκια, την κοινωνική νομιμοποίηση και τη λαϊκή στήριξη. Οι διεθνείς εγκληματίες δεν θα μπορούσαν να ζητήσουν πιο ευνοϊκό επιχειρηματικό περιβάλλον. Οι δραστηριότητές τους έχουν συνήθως υψηλά περιθώρια κέρδους και στηρίζονται στην ταμειακή βάση, πράγμα που σημαίνει ότι συχνά απολαμβάνουν υψηλή ρευστότητα, δηλαδή μια θέση πλεονεκτική σε τέτοια εποχή παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης.
Τα τελευταία χρόνια αναδύθηκε μια νέα απειλή: το κράτος - μαφία. Σε διεθνές επίπεδο, οι εγκληματίες έχουν κατορθώσει να διεισδύσουν στις κυβερνήσεις, σε βαθμό που δεν έχει προηγούμενο. Επίσης, έχει συμβεί και το αντίστροφο: αντί να εξαλείψουν τις πανίσχυρες συμμορίες, μερικές κυβερνήσεις έχουν οι ίδιες αναλάβει τις παράνομες επιχειρήσεις τους. Στα μαφιόζικα κράτη, οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι πλουτίζουν οι ίδιοι, οι οικογένειες και οι φίλοι τους, εκμεταλλευόμενοι το χρήμα, τη δύναμη, την πολιτική επιρροή και τις παγκόσμιες διασυνδέσεις των συνδικάτων του εγκλήματος, ώστε να παγιώσουν και να επεκτείνουν την εξουσία τους. Πράγματι, στα ανώτερα κλιμάκια ορισμένων από τις πιο κερδοφόρες παράνομες επιχειρήσεις στον κόσμο δεν θα βρει κανείς πια μόνο επαγγελματίες του εγκλήματος. Θα βρει ανώτερους κυβερνητικούς αξιωματούχους, βουλευτές, αρχηγούς μυστικών υπηρεσιών, αξιωματικούς του στρατού και σε ορισμένες ακραίες περιπτώσεις, ακόμα και αρχηγούς κρατών ή μέλη των οικογενειών τους.
Η φύση του διεθνούς εγκλήματος έχει αλλάξει πολύ στη διάρκεια της τελευταίας εικοσαετίας, καθώς τα εγκληματικά δίκτυα επεκτάθηκαν πέρα από τις παραδοσιακές αγορές τους και άρχισαν να επωφελούνται από πολιτικούς και οικονομικούς μετασχηματισμούς, εκμεταλλευόμενα και τις νέες τεχνολογίες. Παρεξήγηση αποτελεί η αντίληψη ότι το διεθνές έγκλημα είναι ένας παράνομος χώρος όπου δραστηριοποιείται μια μικρή μόνο κοινότητα διεστραμμένων ανθρώπων που κινούνται στο περιθώριο της κοινωνίας. Η αλήθεια είναι ότι σε πολλές χώρες σήμερα οι εγκληματίες δεν καταβάλλουν καμία προσπάθεια να παραμείνουν στα σκοτεινά ούτε είναι στο ελάχιστο περιθωριακοί. Αντιθέτως, οι πιθανολογούμενοι αρχηγοί πολλών μεγάλων εγκληματικών οργανώσεων έχουν γίνει τρόπον τινά διασημότητες. Πλούσιοι άνθρωποι με ύποπτη επιχειρηματική προϊστορία είναι περιζήτητοι φιλάνθρωποι και έχουν κατορθώσει να ελέγχουν ραδιοτηλεοπτικούς σταθμούς και να έχουν στην ιδιοκτησία τους εφημερίδες με επιρροή.
Στο παρελθόν, οι ασχολούμενοι με την εξωτερική πολιτική επιστήμονες θεωρούσαν γενικά ότι το διεθνές έγκλημα ήταν έλασσον πρόβλημα, το οποίο έπρεπε να διαχειριστούν τα εγχώρια νομικά συστήματα. Πίστευαν ότι η επίπτωση του εγκλήματος ήταν ασήμαντη σε σύγκριση με την απειλή της τρομοκρατίας ή με την ανάπτυξη των όπλων μαζικής καταστροφής. Ευτυχώς αυτή η κοινότοπη λογική αρχίζει να αλλάζει. Όλο και περισσότεροι ειδικοί και φορείς χάραξης πολιτικής αναγνωρίζουν ότι το έγκλημα έχει γίνει σημαντική πηγή αστάθειας σε παγκόσμιο επίπεδο, ιδιαίτερα με την ανάδυση των μαφιόζικων κρατών. Οι εγκληματικές συμμορίες, για παράδειγμα, έχουν αναμειχθεί στην υπόθεση της κερδοσκοπικής διάδοσης των πυρηνικών.
Τι σημαίνουν όλα αυτά; Πολύ απλά ότι οι υπερχρεωμένοι Έλληνες και η καταχρεωμένη Ελλάδα είναι περισσότερο ευάλωτοι από ό,τι πιστεύουμε. Στην πραγματικότητα κανείς δεν γνωρίζει ποιοι βρίσκονται πίσω από αυτούς που αγοράζουν δάνεια. Μία μαύρη κουρτίνα κρύβει σχεδόν πάντα την πραγματική προέλευση των χρημάτων κάποιων «επενδυτών». Άγνωστη παραμένει η ταυτότητα είτε των σωτήρων είτε αυτών που κρύβονται πίσω από αυτούς. Και φυσικά, κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει μέχρι πού μπορούν να φθάσουν, προκειμένου να κάνουν την αρπαχτή και να πάνε στο επόμενο θύμα. Υπό το πρίσμα αυτό, η αποτροπή και οι ασφαλιστικές δικλίδες που μπορεί να θέσει μια κοινωνία μέσω της εκτελεστικής και της νομοθετικής εξουσίας είναι η μοναδική άμυνα απέναντι σε τέτοιου είδους φαινόμενα. Και εκεί δεν μπορούν να πουν όχι οι δανειστές...

avgi.gr

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Σας ευχαριστούμε για το σχόλιο σας